Sagot :
Eylemlerin bir hareketi, oluşu, durumu ortaya koyuşu farklı şekillerde olur. Bazen bunlar bir başkasına haber verme şeklinde aktarılır, bazen bir koşula bağlanır, bazen istenen bir durum anlatılır. Buna fiilin kipi denir.
Türkçe'de kipler iki grupta incelenir. Bunlar haber kipleri ve dilek kipleridir. 1. Haber (Bildirme) Kipleri Çekiminde kesin bir zaman ifadesi olan fiiller haber kipindedir. Haber kiplerinin beş çekimi vardır. Bunları çekimleriyle birlikte gösterelim. a. Bilinen geçmiş zaman : Eylemin yapılışının kesin olarak bilindiğini gösteren kiptir. Bu kip "-dı, -di, -du, - dü; -tı, -ti,-tu, -tü.." eki ile yapılır.
Türkçe'de üçü tekil, üçü çoğul olmak üzere altı kişi vardır. Bu kişilere göre örnek bir çekim yapalım.
I. Tekil Kişi ® Kal - dı - m II. Tekil Kişi ® Kal - dı - n III. Tekil Kişi ® Kal - dı I. Çoğul Kişi ® Kal - dı - k II. Çoğul Kişi ® Kal - dı - nız III. Çoğul Kişi ® Kal - dı- lar Görüldüğü gibi fiiller altı kişiye göre çekimlenir. b. Öğrenilen geçmiş zaman : Bildirilen işin yapıldığını, başkasından duyma şeklinde anlatan kiptir. Bu çekimin eki "-mış, - miş, -muş, -müş"tür.
Dal - mış - ım Dal - mış - sın Dal - mış Dal - mış - ız Dal - mış - sınız Dal - mış - lar c. Şimdiki zaman : Eylemin söylendiği anla yapıldığı ânın bir olduğunu gösterir. Bu çekimin eki "-yor"dur.
Alış - (ı)yor - um Alış - (ı)yor - sun Alış - (ı)yor Alış - (ı)yor - uz Alış - (ı)yor - sunuz Alış - (ı)yor - lar
Parantez içinde gösterilen yardımcı ses, ünlüyle biten fiillerde görülmez: "uyu - yor"
Fiile şimdiki zaman anlamı veren bir diğer ek de "-makta, -mekte" dir. Mastar ekiyle "-de" hal ekinin kaynaşmasından oluşan bu ek günümüzde tamamen şimdiki zaman anlamı veriyor.
Ver - mekte - y - im Ver - mekte - sin Ver - mekte Ver - mekte - y - iz Ver - mekte - siniz Ver - mekte - ler d. Gelecek zaman : Eylemin, söylendiği andan sonra yapılacağını ifade eden kiptir. Bu çekimin eki "-acak, -ecek"tir.
Bul - acak - ım (bulacağım) Bul - acak - sın Bul - acak Bul - acak - ız (bulacağız) Bul - acak - sınız Bul - acak - lar
Not : "k" sesinin "ğ"ye dönüştüğüne dikkat etmelisiniz. e. Geniş zaman : Fiilin herhangi bir zamanda yapılabildiğini gösteren kiptir. Bu çekimin eki "-r, -ar, -er"dir.
Koş - ar - ım Koş - ar - sın Koş - ar Koş - ar - ız Koş - ar - sınız Koş - ar - lar 2. Dilek (İsteme) Kipleri
Bu kiplerde zaman anlamı yoktur. Bu kipler bir isteği, arzuyu vs. bildirir. Örneğin; "gitmeliyim" sözünde bu işin ne zaman yapılacağı değil, gitmenin arzu edildiği anlatılmak isteniyor. Dilek kiplerinin dört çekimi vardır. a. Gereklilik kipi : Eylemin yapılması gerektiğini anlatan kiptir. Gereklilik kipinin eki "-malı,-meli"dir.
Al - malı - y - ım Al - malı - sın Al - malı Al - malı - y - ız Al - malı - sınız Al - malı - lar
Gereklilik kipi bazen cümleye ihtimal anlamı katar.
"Soruları bir saatte çözmeliyiz." cümlesine gereklilik anlamı katan kip, "Soruları şimdiye kadar çözmüş olmalı." cümlesine ihtimal anlamı katmıştır. b. Şart kipi (dilek - koşul) : Bazı cümlelerde dilek, bazılarında koşul anlamı katan fiil çekimidir. Eki "-sa, -se"dir.
Sor - sa - m Sor - sa - n Sor - sa Sor - sa - k Sor- sa - nız Sor - sa - lar
Şart kipi cümleye bazı anlamlar da katar. "Şu işler bir bitse de rahatlasak." cümlesinde istek, "Balkona çıksa beni görecekti." cümlesinde koşul anlamı verir. c. İstek kipi : Fiillere "-a, -e" eki getirilerek yapılır.
Sev - e - y - im (-eyim) Sev - e - sin Sev - e Sev - e - lim Sev - e - siniz Sev - e - ler
Bunlardan en çok birinci tekil ve birinci çoğul şahıslar kullanılır.
"Sizinle sonra görüşelim." "Ben de sizinle geleyim." cümlelerinde bu kipi görüyoruz. d. Emir kipi : Eylemin yapılması gerektiğini buyruk şeklinde bildiren çekimdir. Birinci tekil ve birinci çoğul şahsın emir çekimi yoktur. Emir kipinin çekimi kişi ekleri ile yapılır.
1. tekil kişi ...... 2. tekil kişi - Koş 3. tekil kişi - Koş - sun 1. çoğul kişi ........ 2. çoğul kişi - Koş - un (koş - unuz) 3. çoğul kişi - Koş - sunlar
Görüldüğü gibi emir kipinin birinci tekil ve birinci çoğul şahıslarında çekimi yoktur.
"Bu soruları hemen çöz." "Gelin de yaptığınıza bir bakın." cümlelerinde altı çizili fiiller emir kipiyle çekimlenmiştir.
Türkçe'de kipler iki grupta incelenir. Bunlar haber kipleri ve dilek kipleridir. 1. Haber (Bildirme) Kipleri Çekiminde kesin bir zaman ifadesi olan fiiller haber kipindedir. Haber kiplerinin beş çekimi vardır. Bunları çekimleriyle birlikte gösterelim. a. Bilinen geçmiş zaman : Eylemin yapılışının kesin olarak bilindiğini gösteren kiptir. Bu kip "-dı, -di, -du, - dü; -tı, -ti,-tu, -tü.." eki ile yapılır.
Türkçe'de üçü tekil, üçü çoğul olmak üzere altı kişi vardır. Bu kişilere göre örnek bir çekim yapalım.
I. Tekil Kişi ® Kal - dı - m II. Tekil Kişi ® Kal - dı - n III. Tekil Kişi ® Kal - dı I. Çoğul Kişi ® Kal - dı - k II. Çoğul Kişi ® Kal - dı - nız III. Çoğul Kişi ® Kal - dı- lar Görüldüğü gibi fiiller altı kişiye göre çekimlenir. b. Öğrenilen geçmiş zaman : Bildirilen işin yapıldığını, başkasından duyma şeklinde anlatan kiptir. Bu çekimin eki "-mış, - miş, -muş, -müş"tür.
Dal - mış - ım Dal - mış - sın Dal - mış Dal - mış - ız Dal - mış - sınız Dal - mış - lar c. Şimdiki zaman : Eylemin söylendiği anla yapıldığı ânın bir olduğunu gösterir. Bu çekimin eki "-yor"dur.
Alış - (ı)yor - um Alış - (ı)yor - sun Alış - (ı)yor Alış - (ı)yor - uz Alış - (ı)yor - sunuz Alış - (ı)yor - lar
Parantez içinde gösterilen yardımcı ses, ünlüyle biten fiillerde görülmez: "uyu - yor"
Fiile şimdiki zaman anlamı veren bir diğer ek de "-makta, -mekte" dir. Mastar ekiyle "-de" hal ekinin kaynaşmasından oluşan bu ek günümüzde tamamen şimdiki zaman anlamı veriyor.
Ver - mekte - y - im Ver - mekte - sin Ver - mekte Ver - mekte - y - iz Ver - mekte - siniz Ver - mekte - ler d. Gelecek zaman : Eylemin, söylendiği andan sonra yapılacağını ifade eden kiptir. Bu çekimin eki "-acak, -ecek"tir.
Bul - acak - ım (bulacağım) Bul - acak - sın Bul - acak Bul - acak - ız (bulacağız) Bul - acak - sınız Bul - acak - lar
Not : "k" sesinin "ğ"ye dönüştüğüne dikkat etmelisiniz. e. Geniş zaman : Fiilin herhangi bir zamanda yapılabildiğini gösteren kiptir. Bu çekimin eki "-r, -ar, -er"dir.
Koş - ar - ım Koş - ar - sın Koş - ar Koş - ar - ız Koş - ar - sınız Koş - ar - lar 2. Dilek (İsteme) Kipleri
Bu kiplerde zaman anlamı yoktur. Bu kipler bir isteği, arzuyu vs. bildirir. Örneğin; "gitmeliyim" sözünde bu işin ne zaman yapılacağı değil, gitmenin arzu edildiği anlatılmak isteniyor. Dilek kiplerinin dört çekimi vardır. a. Gereklilik kipi : Eylemin yapılması gerektiğini anlatan kiptir. Gereklilik kipinin eki "-malı,-meli"dir.
Al - malı - y - ım Al - malı - sın Al - malı Al - malı - y - ız Al - malı - sınız Al - malı - lar
Gereklilik kipi bazen cümleye ihtimal anlamı katar.
"Soruları bir saatte çözmeliyiz." cümlesine gereklilik anlamı katan kip, "Soruları şimdiye kadar çözmüş olmalı." cümlesine ihtimal anlamı katmıştır. b. Şart kipi (dilek - koşul) : Bazı cümlelerde dilek, bazılarında koşul anlamı katan fiil çekimidir. Eki "-sa, -se"dir.
Sor - sa - m Sor - sa - n Sor - sa Sor - sa - k Sor- sa - nız Sor - sa - lar
Şart kipi cümleye bazı anlamlar da katar. "Şu işler bir bitse de rahatlasak." cümlesinde istek, "Balkona çıksa beni görecekti." cümlesinde koşul anlamı verir. c. İstek kipi : Fiillere "-a, -e" eki getirilerek yapılır.
Sev - e - y - im (-eyim) Sev - e - sin Sev - e Sev - e - lim Sev - e - siniz Sev - e - ler
Bunlardan en çok birinci tekil ve birinci çoğul şahıslar kullanılır.
"Sizinle sonra görüşelim." "Ben de sizinle geleyim." cümlelerinde bu kipi görüyoruz. d. Emir kipi : Eylemin yapılması gerektiğini buyruk şeklinde bildiren çekimdir. Birinci tekil ve birinci çoğul şahsın emir çekimi yoktur. Emir kipinin çekimi kişi ekleri ile yapılır.
1. tekil kişi ...... 2. tekil kişi - Koş 3. tekil kişi - Koş - sun 1. çoğul kişi ........ 2. çoğul kişi - Koş - un (koş - unuz) 3. çoğul kişi - Koş - sunlar
Görüldüğü gibi emir kipinin birinci tekil ve birinci çoğul şahıslarında çekimi yoktur.
"Bu soruları hemen çöz." "Gelin de yaptığınıza bir bakın." cümlelerinde altı çizili fiiller emir kipiyle çekimlenmiştir.
Eylemlerin bir hareketi, oluşu, durumu ortaya koyuşu farklı şekillerde olur. Bazen bunlar bir başkasına haber verme şeklinde aktarılır, bazen bir koşula bağlanır, bazen istenen bir durum anlatılır. Buna fiilin kipi denir.
Türkçe'de kipler iki grupta incelenir. Bunlar haber kipleri ve dilek kipleridir. 1. Haber (Bildirme) Kipleri Çekiminde kesin bir zaman ifadesi olan fiiller haber kipindedir. Haber kiplerinin beş çekimi vardır. Bunları çekimleriyle birlikte gösterelim. a. Bilinen geçmiş zaman : Eylemin yapılışının kesin olarak bilindiğini gösteren kiptir. Bu kip "-dı, -di, -du, - dü; -tı, -ti,-tu, -tü.." eki ile yapılır.
Türkçe'de üçü tekil, üçü çoğul olmak üzere altı kişi vardır. Bu kişilere göre örnek bir çekim yapalım.
I. Tekil Kişi ® Kal - dı - m II. Tekil Kişi ® Kal - dı - n III. Tekil Kişi ® Kal - dı I. Çoğul Kişi ® Kal - dı - k II. Çoğul Kişi ® Kal - dı - nız III. Çoğul Kişi ® Kal - dı- lar Görüldüğü gibi fiiller altı kişiye göre çekimlenir. b. Öğrenilen geçmiş zaman : Bildirilen işin yapıldığını, başkasından duyma şeklinde anlatan kiptir. Bu çekimin eki "-mış, - miş, -muş, -müş"tür.
Dal - mış - ım Dal - mış - sın Dal - mış Dal - mış - ız Dal - mış - sınız Dal - mış - lar c. Şimdiki zaman : Eylemin söylendiği anla yapıldığı ânın bir olduğunu gösterir. Bu çekimin eki "-yor"dur.
Alış - (ı)yor - um Alış - (ı)yor - sun Alış - (ı)yor Alış - (ı)yor - uz Alış - (ı)yor - sunuz Alış - (ı)yor - lar
Parantez içinde gösterilen yardımcı ses, ünlüyle biten fiillerde görülmez: "uyu - yor"
Fiile şimdiki zaman anlamı veren bir diğer ek de "-makta, -mekte" dir. Mastar ekiyle "-de" hal ekinin kaynaşmasından oluşan bu ek günümüzde tamamen şimdiki zaman anlamı veriyor.
Ver - mekte - y - im Ver - mekte - sin Ver - mekte Ver - mekte - y - iz Ver - mekte - siniz Ver - mekte - ler d. Gelecek zaman : Eylemin, söylendiği andan sonra yapılacağını ifade eden kiptir. Bu çekimin eki "-acak, -ecek"tir.
Bul - acak - ım (bulacağım) Bul - acak - sın Bul - acak Bul - acak - ız (bulacağız) Bul - acak - sınız Bul - acak - lar
Not : "k" sesinin "ğ"ye dönüştüğüne dikkat etmelisiniz. e. Geniş zaman : Fiilin herhangi bir zamanda yapılabildiğini gösteren kiptir. Bu çekimin eki "-r, -ar, -er"dir.
Koş - ar - ım Koş - ar - sın Koş - ar Koş - ar - ız Koş - ar - sınız Koş - ar - lar 2. Dilek (İsteme) Kipleri
Bu kiplerde zaman anlamı yoktur. Bu kipler bir isteği, arzuyu vs. bildirir. Örneğin; "gitmeliyim" sözünde bu işin ne zaman yapılacağı değil, gitmenin arzu edildiği anlatılmak isteniyor. Dilek kiplerinin dört çekimi vardır. a. Gereklilik kipi : Eylemin yapılması gerektiğini anlatan kiptir. Gereklilik kipinin eki "-malı,-meli"dir.
Al - malı - y - ım Al - malı - sın Al - malı Al - malı - y - ız Al - malı - sınız Al - malı - lar
Gereklilik kipi bazen cümleye ihtimal anlamı katar.
"Soruları bir saatte çözmeliyiz." cümlesine gereklilik anlamı katan kip, "Soruları şimdiye kadar çözmüş olmalı." cümlesine ihtimal anlamı katmıştır. b. Şart kipi (dilek - koşul) : Bazı cümlelerde dilek, bazılarında koşul anlamı katan fiil çekimidir. Eki "-sa, -se"dir.
Sor - sa - m Sor - sa - n Sor - sa Sor - sa - k Sor- sa - nız Sor - sa - lar
Şart kipi cümleye bazı anlamlar da katar. "Şu işler bir bitse de rahatlasak." cümlesinde istek, "Balkona çıksa beni görecekti." cümlesinde koşul anlamı verir. c. İstek kipi : Fiillere "-a, -e" eki getirilerek yapılır.
Sev - e - y - im (-eyim) Sev - e - sin Sev - e Sev - e - lim Sev - e - siniz Sev - e - ler
Bunlardan en çok birinci tekil ve birinci çoğul şahıslar kullanılır.
"Sizinle sonra görüşelim." "Ben de sizinle geleyim." cümlelerinde bu kipi görüyoruz. d. Emir kipi : Eylemin yapılması gerektiğini buyruk şeklinde bildiren çekimdir. Birinci tekil ve birinci çoğul şahsın emir çekimi yoktur. Emir kipinin çekimi kişi ekleri ile yapılır.
1. tekil kişi ...... 2. tekil kişi - Koş 3. tekil kişi - Koş - sun 1. çoğul kişi ........ 2. çoğul kişi - Koş - un (koş - unuz) 3. çoğul kişi - Koş - sunlar
Görüldüğü gibi emir kipinin birinci tekil ve birinci çoğul şahıslarında çekimi yoktur.
"Bu soruları hemen çöz." "Gelin de yaptığınıza bir bakın." cümlelerinde altı çizili fiiller emir kipiyle çekimlenmiştir.
Thank you for visiting our website wich cover about Türkçe. We hope the information provided has been useful to you. Feel free to contact us if you have any questions or need further assistance. See you next time and dont miss to bookmark.