türk edebiyatında örnek bir şiir bulacam ve onu tüm ölçülerüne göre değerlendirecem lütfen yardımcı olun



Sagot :

1. Şiirde mısralar arası hece sayısı eşitliğine dayanır.

 

2. Türkçe kelimelerde hemen hemen bütün heceler eş değerde söylenir. Hecelerde kalınlık, incelik, uzunluk, kısalık farkı gözetilmez. Bu bakımdan hece ölçüsü Türk dilinin yapısına da en uygun ölçüdür.

3. Milli ölçümüzdür.

4. Hece ölçüsüne parmak hesabı da denilir.

5. Hece ölçüsü, Türk edebiyatının başlangıcından bu yana kullanılmıştır. İslamiyetten sonra Divan edebiyatında aruz ölçüsü kullanılırken, Halk edebiyatında hece ölçüsü kullanılmaya devam etmiştir. .

6. Hece ölçüsünün "hece sayısı" ve "duraklar" olmak üzere iki temel özelliği vardır.

a. Hece Sayısı

Hece ölçüsüyle yazılmış bir şiirin bütün mısralarında eşit sayıda bulunur. Hece sayısı aynı zamanda o şiirin kalıbı demektir.

Bu va tan top ra ğın ka ra bağ rın da ->11 hece
Sı ra dağ lar gi bi du ran la rın dır       ->11 hece
Bir ta rih bo yun ca o nun uğ run da   ->11 hece
Ken di ni ta ri he ve ren le rin dir        ->11 hece

Bu dörtlükteki bütün dizeler 11 heceden oluşmaktadır. Dolayısıyla bu şiir Hece ölçüsünün 11'li kalıbıyla yazılmıştır.

Bu da ğı a şam de dim
A şam do la şam de dim
Bir ha yır sız yâr i çin
Her ke se pa şam de dim

Bu dörtlük 7'li hece kalıbıyla yazılmıştır.

Baş ka sa nat bil me yiz, kar şı mız da du rur ken
Söy len me miş bir ma sal gi bi A na do lu'muz

Bu şiir Hece Ölçüsünün 14'lü kalıbıyla yazılmıştır.

b. Durak

Hece ölçüsüyle yazılan şiirlerde, ahengi artırmak amacıyla mısralar belli yerlerinden ayrılır. Bu ayrım yerlerine durak (durgunlanma) denir.

1. Durak, ahenk sağlayan bir çeşit ses kesimidir.

2. Sözün gidişi zorlanmadan şiir okuyucusuna bir nefes payı bırakılmıştır.

3. Duraklarda kelimelerden ortalarından bölünemez. İyi bir durakta kelime mutlaka bitmiştir.

Not: Bir şiirde, bütün dizelerin durakları aynı olabileceği gibi, belli dizelerde farklı duraklar da kullanılabilir. Bir şiirin her dizesinde farklı duraklar kullanılmışsa, o şiir duraksız kabul edilir.

4. Hece ölçüsünde ikili, üçlü, dörtlü, beşli, altılı duraklar kullanılmıştır.

Kalıplar:
1. Hece ölçüsüyle yazılmış bir şiirde, bir mısradaki hece sayısı o şiirin kalıbıdır.

2. Hece ölçüsünde "ikili" den "yirmili" ye kadar kalıp vardır.

3. Türk şiirinde en çok kullanılan kalıplar yedili, sekizli, onbirli, ondörtlü kalıplardır.

Yedili kalıp:

Giderim-/yolum yaya 3+4=7'li hece ölçüsü
Cemâlin-/benzer aya
Eridim-/hayal oldum
Günleri-/saya saya

Sekizli kalıp:

Gel dilberim-/kan eyleme 4+4=8'li hece ölçüsü
Seni kandan-/ sakınırım
Doğan aydan / esen yelden
Seni gülden / sakınırım               (Âşık Ömer)

Hece ölçüsünün on birli kalıbı:

İptida Bağdad'a / sefer olanda 6+5=11'li hece ölçüsü
Atladı hendeği / geçti Genç Osman
Vuruldu sancaktar / kaptı sancağı
İletti, bedene / dikti Genç Osman        ( Kayıkçı Kul Mustafa )

Hece ölçüsünün on dörtlü kalıbı:

Başka sanat bilmeyiz / karşımızda dururken  7+7=14'lü hece ölçüsü.
Söylenmemiş bir masal / gibi Anadolu'muz 
Arkadaş, biz bu yolda/ türküler tuttururken
Sana uğurlar olsun / ayrılıyor yolumuz   ( Faruk Nafiz Çamlıbel)

Duraksız şiir: (Hece ölçüsünün on birli kalıbı):

Bir düşünsen, yarıyı geçti ömrüm 11
Gençlik böyledir işte, gelir gider; 11
Ve kırılır sonra kolun kanadın; 11
Koşarsın pencereden pencereye 11 (Cahit Sıtkı Tarancı)

Yukarıdaki dörtlüğü oluşturan bütün dizelerdeki hece sayısı 11'dir. Fakat bütün dizelerde duraklar aynı yerde değildir. Kelimeler ortadan bölünemeyeceğine göre bu dörtlüğü duraksız kâbul etmek zorundayız. Bu durumda yukarıdaki şiir hece ölçüsünün 11'li kalıbıyla ve duraksız olarak yazılmıştır diyebiliriz.

KARA PALYAÇO

Ben bir kara palyaço:
O hiç yüz vermedi bana
Tuttum kimse görmeden karıştım geceye
Gece de karaydı nasıl olsa

Ben bir kara palyaço
O hiç yüz vermedi bana
Tuttum şafak söksün bekledim ağlaya ağlaya
Seherin tepeleri kanadığında
Yüreğim de kanlıydı nasıl olsa

Ben bir kara palyaço
O hiç yüz vermedi bana
Baktım benim cıvıl cıvıl yüreğim
Havası kaçmış balona dönmüş
Çıktım sabah sabah
Yeni bir kara sevda aramaya

 

örnek şiir bu olabilir . 

 

http://www.edebiyatdefteri.com/yaziyazdir.asp?yaziId=105143

 

bu linkte de değerlendirme hakkında bilgiler var umarım yardımcı olmsumdur..