3. AYET (ALLAH'IN KEREMİ)
Oku. Rabb'in en büyük kerem sahibidir.
Üçüncü ve birinci ayetin başlangıcında “ İkra ”kelimesi vardır.
Tekrarın gerekçesi için değişik yorumlar yapılmıştır.
a- Birinci ayetteki "oku emri" ile Resulün kendisine, üçüncü ayetteki ile Resulün
başkasına okuması, risaleti tebliğ etmesi emredilmiştir. [282]
b- Birinci oku emri namazda okıı manasında, ikincisi ise namaz haricinde oku, veya birinci emir, öğrenmek, ikinci emir öğretmek manasındadır. [283]
c- İkinci oku emri, birinci emrin tekidi dir ve cümle burada bitmektedir. “ Ve Rabbükel Ekrem ”cümlesi ise yeni bir başlangıçtır. [284]
d-İkinci okuma emri, Resül'de okumanın meleke alışkanlık haline gelmesini temin etmek içindir. [285]
e- İkinci okuma emri, “ Ünsiyeti ”meydana getirmek için tekrarlanmıştır.[286]
Bütün bu görüşleri incelendiğinde söylenenlerin birbirine yakın şeyler olduğu görülmektedir. Ne var ki, "birinci emir kendisine, ikincisi tebliğ için" şeklindeki Razî'nin görüşü, gerçekle örtüşmemektedir. Zira vahyin ilk ayetleri olan bu emirlerin ikisi de direk Resuledir. Tebliğ dönemi henüz başlamamıştır.
"Namazda oku emri" görüşü de uygun değildir. Çünkü namaz daha sonraları farz kılınmıştır, "okumada meleke kesb etmesi" yorumu da ayetin konumuna uygun düşmemektedir. Zira Resul vahiy ile ilk defa karşılaşmıştır. Meleke kesb etmesi bir yana, ilk etapta olayın şokunu yaşamaktadır.
Müfessirlerin kendilerini "ikinci oku emrini birincisiyle bağlantı kurmaya mecbur hissetmeleri", onları böyle değişik yorumlara yöneltmiştir. Halbuki her ayeti kendi kalıbında tüm olarak ele alırsak ayetlerde tekrar olmadığını, çok değişik manaları ihtiva ettiğini görülecektir.
Buna göre: Birinci ayette Resul, Allah'ın kendine vahy ettiklerini okumaya davet edilmektedir. Okuyacaktır, Zira vahy, Yaratan tarafından gelmektedir. Bu vahy, ne bir şair sözüdür, [287] ne kahin uydurmasıdır, [288] ne de şeytanın vahyidir.[289]
Üçüncü ayette ise Resul, Yüce Rabbinin fazlının ne kadar geniş olduğu, kereminin ne kadar fazla olduğunu ve ancak o Rabbin ibadete layık olduğunu hissederek okuması emredilmektedir.
"Rabbin en büyük kerem sahibidir."
“ el-Ekrem ” en büyük kerem sahibi demektir. Allah'ın keremine yetişecek hiçbir kerem sahibi yoktur. Allah'ın bahşettiği nîmetler sonsuzdur, saymaya gelmez. [290] Yüce Allah, keremini ya bizzat ihsan edecek ya da ona giden yolları sebeplerle kolaylaştıracaktır.[291]