divan-ı hikmet hakkında bilgi yazarının edebi şahsiyeti yazarı hakkıında bilgi 10.sınıf..



Sagot :

Tam adı Ahmet bin İbrahim bin İlyas Yesevi'dir. Karahanlıların hüküm sürdüğü çağlardaOrta Asya'nın iktisadi, sosyal, siyasi ve medeni hayatında önemli bir yer tutan, Yesi şehri yakınlarında Sayram kentinde doğmuştur.[2] Babası Hace İbrahim Şeyh ve manevi babasıArslan Baba'nın vefatlerini müteakıb Buhara ve Semerkant'ta Melametî-Kalenderî şeyhi olduğu iddia edilen Yusuf Hemedani'nin yanında eğitimini tamamladı.[3] Zaten Yesevi'ninFakrname eserinde adları geçen Şakik-i Belhi, Ahmed-i Cami-i Namıki ve Kutb'ûd-dîn Haydar gibi önemli şahsiyetlerin Melametî-Kalenderî çevrelere mensup oldukları da kaynakların verdiği bilgilerdir.[4] Hatta bu müridlerden Kutb'ûd-dîn Haydar, 12. yüzyıldan itibaren Kalenderîliğin en yaygın ve faal kolunu oluşturan Haydarîliğin kurucusudur.[5]

Anadolu'ya hiç gelmemiş olmasına rağmen Anadolu'da da tanınan ve sevilen Ahmet Yesevi, yaygın olan kanaate göre, Mevlânâ, Yunus Emre ve Hacı Bektaş-ı Veli gibi Anadolu ekollerini ve Aleviliğietkilemiştir.

Ahmet Yesevi, Divan-ı Hikmet adıyla yüzyıllar sonra derlenecek olan Hikmetleri aracılığıyla Türklereİslam'ı kolaylaştırarak benimsetmiştir. Bunun için İslam inancını, Türk gelenek, inanç ve yaşam tarzı ile uygun biçimde sentezleme yolunu seçmiştir.[kaynak belirtilmeli] Üstelik bu yolu seçen kimi din alimleri sapkınlıkla ve dinden çıkmakla suçlanmasına rağmen Yesevi başarıyla yolunu (tarikatını) kurmuş ve geliştirebilmiştir. Eski Türk inanışlarından, adetlerinden bir kısmını İslam dininin içine dahil ederek, dinlerini yeni değiştirmiş olan Türk topluluklarına dinin özünü yani felsefi yönünü tanıtmıştır.

Türkistan Türklerinin İslam’ı kitleler halinde kabul etmeye başladığı 10. yüzyıl, Türk dünyası için tarihi bir dönüm noktası olmuştur. Bu yüzyıldan itibaren Türkler, kendilerine özgü bir İslamiyet anlayışını benimsemişler, günümüz de dahil olmak üzere, Türklerin sosyal yaşayışları da, kurdukları devletler de, ne eski Türklerinkine, ne de Araplarınkilere benzemiştir

Yesevi, Arapça ve Farsça'yı çok iyi bilmesine rağmen eserlerini ısrarla Türkçe'de vermiştir.[6]

wikipedi

 

wikipedi

?? Hoca Ahmed Yesevi''nin (ölümü:1166) yazdığı/yazdırdığı "


hikmet" adlı şiirleri biraraya getiren 


Türk 


tasavvuf edebiyatının bilinen en eski örneklerini içeren kitaba verilen isimdir. Türk edebiyatı tarihinde "Divan-ı Hikmet"in önemi İslâmiyetten sonraki Türk Edebiyatının daha önce yazılan Kutadgu Bilig (Mutlu Kılan Bilgi)’den sonraki bilinen en eski örneklerinden biri ve tasavvufi Türk edebiyatının ilk eseri oluşundan daha fazla Türk dünyasında meydana getirdiği etkilere dayanır. Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilik (Mutlu Kılan Bilgi) adlı eseri ile Türk dil birliğinin diğer önemli yazılı temelini attı.(1069-1070 yılarında bu 


türkçe eseri tamamlandı. 

Divan-ı Hikmet önceleri yazma nüshalar şeklinde, daha sonraları ise basma tekniği ile çoğaltılmıştır. Bilindiği kadarıyla son iki yüz yıl içinde onyedi kez 


Taşkentte, dokuz kez 


İstanbulda, beş kez 


Kazanda ve birer kere de 




Buhara ve Kagan’da matbu olarak yayınlanmıştır. Yakın tarihlerde Türkiyede "Divan-ı Hikmetten Seçmeler" adı ile yetmiş adet hikmetten müteşekkil ve Prof. Dr. 




Kemal Eraslan tarafından hazırlanan bir eser T.C. Kültür Bakanlığı tarafından iki kez basılmıştır. Dr. 


Hayati Bice tarafından hazırlanan ve Türkiye Diyanet Vakfı tarafından yayınlanan Divan-ı Hikmet’te ise yüzkırkdört adet "hikmet" yer almaktadır. 

Eski Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra ortaya çıkan yeni imkânlar Divan-ı Hikmet
in 


Türk Cumhuriyetleri’nde yeniden gün ışığına çıkmasını sağlamış ve


Özbekistanda Divan-ı Hikmetin Kiril harfli iki yeni baskısı yapılmıştır. Kazan baskısı esas alınarak Resul Muhammed Aşurbay-oğlu tarafından hazırlanan ve 1992de Taşkentte Kiril harfleri ile neşredilen Divan-ı Hikmet kitabının baskı adedi tam beşyüzbin adettir. Divan-ı Hikmet yine 1992 yılında 


Türkmenistan’da “Medine’de Muhammed Türkistan’da Hoca Ahmed” adı ile elli bin adet olarak basılmıştır. Son olarak hikmetlerden bir kısmını içeren ve “Akıl Kitabı” adı ile basılan bir yayın da


Kazakistan’da 1994 yılında yayınlanmıştır.

Bu kitapların "eski 


Sovyet" Türk Cumhuriyetlerindeki toplam baskı adedi dikkate alınırsa 


Türkistandaki -neredeyse- her yüz kişi için bir Divan-ı Hikmet basımı sözkonusu olmaktadır ki bu ülkemiz nüfusuna kıyaslanırsa Türkiye’de altıyüzbin adet basım anlamına gelir.

Özellikleri

Divan-ı Hikmeti oluşturan şiirler 


Yesevilik Tarikatının kurucusu Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır. Genel olarak 


dervişlik hakkında

 

övgülerden bu dünyadan şikayetten cennet ve


cehennem tasvirlerinden, peygamberin hayatından ve mucizelerinden bahsedilir. Dini ve ahlaki öğütler veren şiirlerede yer vermiştir. Hece ölçüsü olarak 4+3 ve 4+4+4 kullanılmıştır. Bu yapıtın ortaya çıkmasından bir süre sonra; 




İslamiyet göçebe Türk toplulukları arasında yayılmaya başlamıştır. Hoca Ahmet Yesevi''nin görüşleri anadolu gizemciliğinin (Tasavvuf) temelini oluşturur. 


Alevi Kültürünün temeli bu yapıttadır. 

 


Yunus Emrenin, 


Hacı Bektaş Velinin, 


Pir Sultan Abdalın, 


Kaygusuz Abdalın düşüncelerinin kaynağı bu yapıttır.

Kitapta Allah aşkı Peygamber sevgisi işlenmiştir.

 

 

Hikmet: Hoş, hayırlı anlamlarına gelir

 

 

Sade ve yalın bir dil kullanılmıştır.

 

 

Aruz ve hece ölçüsü kullanılmıştır.

 

 

Dörtlük ve beyitle yazılmıştır.

 

 

144 hikmet ve 1 münacaat''tan oluşur.

 

 

Eser Karahanlı Türkçesinin hakaniye lehçesiyle yazılmıştir

 

 

İstifham (soru sorma) ve Tecahul-i Arif (bilmezlikten gelme) sanatları kullanılmıştır.

 

 

Ahmet Yesevi''nin hikmetlerinin birleşmesiyle oluşmuştur.

 

 

Ahmet Yesevi hikmetleri Karahanlı Türkçesiyle söylemiştir.

 

 

Hikmetler dini tasavvufi şiirlerdir.

 

 

Allah''a yakın olma isteği vardır.

 

 

Şiirlerde ulusal ögeler (ölçü, nazım biçimi, yarım uyak) ile İslamlıktan gelme yabancı ögeler (din ve tasavvuf konuları, yabancı sözcükler) bir arada kullanılmıştır.

 

 

Eserin uyaklanışı abcd dddb eeeb şeklindedir.Dördüncü dizelerin birbiriyle uyaklı oluşu hatta zaman zaman aynen tekrarlanışı bu şiirlerin musiki ile okunmak için söylendiğini gösterir.

 

 

Eser 12.yy''a aittir.

 

 

Divan-ı Hikmeti Ahmet Yesevi yazmamıştır. Ahmet Yesevinin kurduğu tarikattaki Şaban Durmuş Ahmet Yesevi''nin görüşlerini ve düşüncelerini kitap haline getirmişlerdir.

 

Didaktiktir ve manzum bir eserdir.