Sagot :
İsimden isim yapan ekler [değiştir]
İsim soylu sözcüklerden yeni bir isim soylu sözcük yapan eklerdir. Yeni oluşturulan sözcük genellikle eskisi ile yakın anlam ilişkisine sahiptir.
lik: şeker-lik, kömür-lük, göz-lük, kulak-lık, dost-luk li: köy—lü , para—lı , ağaç—lı , baş—lı, Ankara-lı, ev-li siz: su—suz, para—sız, ev—siz ci: göz—cü, sanat—çı, yol—cu, simit—çi ce: Türk—çe, İngiliz—ce (Eşitlik hâl eki -ce ile karıştırılmamalıdır.) daş: karın-daş > kardeş, çağ-daş, arka-daş, yol-daş, meslek-taş inci: üç-üncü, beş-inci msi: ekşi-msi, acı-msı, meyve-msi cil: ev-cil, et—çil, ben—cil, insan—cıl şın: sarı—şın sal: kum—sal ıt: yaş—ıt ceğiz: kız—cağız, çocuk—cağız cik: tepe-cik, azı-cık, küçü—cük ti: esin-ti, hırıl—tı, cıvıl—tıYapım ekleri, mevcut kelimelerden (isim ve fiil köklerinden) farklı ve yeni anlamlı kelimeler türetmeye yarayan eklerdir.
Nesneleri karşılayan isimlerle hareketleri karşılayan fillerin kökleri farklıdır:
Gel-(-mek,-dim, -miş...)
Baba(-m, -lar, -dan)
Birbirine yakın olan nesne ve hareketlere ait kelimeler aynı kökten türeyen kelimelerdir. Bu bakımdan türemiş kelimelerin kökleriyle mutlaka bir anlam ilişkileri olmalıdır:
baş, baş-la-, baş-ar-, baş-ar-ı
sev-, sev-il-, sev-dir, sev-in, sev-inç, sev-gi
göz, göz-lük, göz-cü, göz-cü-lük, göz-lük-çü-lük...
Yapım ekleri isim ve fiil köklerine gelerek yeni isimler ve filler türetirler. bu ekler kökten hemen sonra gelirler. Çekim ekleri yapım eklerinden sonra gelir:
bil-gi-ler, bil-dir-di;
göz-le-meliyim, göz-lük-ten...
Bu türemiş kelimelerden de tekrar yeni kelimeler türetilebilir:
bil-gi-li,bil-dir-i
göz-lük-çü, göz-lük-çü-lük...
Bu bakımdan yapım eklerini iki başlık altında inceleyebiliriz:
İsim yapan yapım ekleri: İsimden isim yapan ekler ve Fiilden isim yapan ekler
Fiil yapan yapım ekleri: İsimden fiil yapan ekler ve Fiilden fiil yapan ekler
İsim veya fiil kök ve gövdelerinden yeni isimler türeten eklerdir.
Fiil kök ve gövdelerinden isim türetirler.
Mastar ekleri:-mEkBütün fiil kök ve gövdelerine getirilebilir. Fillerin isimlerini türetir. Bu yüzden bu eklere isim-fiil (mastar) eki; bu kelimelere de isim-fiil (mastar) denir.
gel-mek, oku-mak, ye-mek, iç-mek, çalış-mak...
Bu ek kalıplaşarak kalıcı nesne isimleri de türetebilir; bunlar isim-fiil değil, doğrudan isimdirler:
yemek, çakmak, ekmek, ilmek, kaymak
Bu ekler isim kök ve gövdelerinden fiil gövdeleri türetirler:
isim-len-dir-
ad-lan-dır
iki-le-
durgun-laş-
Fiil kök ve gövdelerine getirilerek fiil gövdesi türeten eklerdir:
Thank you for visiting our website wich cover about Türkçe. We hope the information provided has been useful to you. Feel free to contact us if you have any questions or need further assistance. See you next time and dont miss to bookmark.