Sagot :
A. Görev ve Anlam Bakımından Zarflar
1. Durum Zarfları
a. Niteleme Zarfları
b. Kesinlik Zarfları
c. Yineleme Zarfları
d. Olasılık Zarfları
e. Yaklaşıklık Zarfları
f. Üleştirme Zarfları
g. Sınırlama Zarfları
2. Zaman Zarfları
3. Yön Zarfları
4. Miktar Zarfları
5. Soru Zarfları
6. Gösterme Zarfı
B. Zarflarda Pekiştirme
C. Yapı Bakımından Zarflar
1. Basit Zarflar
2. Türemiş Zarflar
3. Birleşik Zarflar
4. Öbekleşmiş Zarflar
Fiillerin, fiilimsilerin, sıfatların ya da kendi türünden olan kelimelerin anlamlarını türlü yönlerden (yer-yön, zaman, durum, miktar, soru) etkileyen; onları belirten, dereceleyen sözcüklere zarf denir.
Özellikleri
Örnekler
Bugün çok yürüdüm. (fiilden önce)
Buraya yarın gelecekler. (fiilden önce)
İki eski dost akşama kadar sohbet etti. (fiilden önce)
Yarın da bayağı çok yürüyeceğiz. (zarftan önce, fiilden önce)
En güzel sen konuştun. (zarftan önce, fiilden önce)
En doğru kararı vermeliyiz. (sıfattan önce)
Çok hararetli tartışmalar oldu. (sıfattan önce)
Dün hava daha soğuktu. (adlaşmış sıfattan önce)
Mevsimlerin en güzeli ilkbahardır. (adlaşmış sıfattan önce)
Dargın durarak bir şey kazanamazsın. (fiilimsiden önce)
A. Görev ve Anlam Bakımından Zarflar
1. Durum ZarflarıHâl ve tavır ifade eden zarflardır.
Özellikleri ve Örnekler
Eylemin nasıl yapıldığını ve ne durumda olduğunu; kimi zaman da zarfların durumunu gösterir. Bu zarflar da kendi içinde sınıflandırılabilir:
a. Niteleme Zarfları
Fiile "nasıl" sorusu sorularak bu zarflar bulunabilir.
Niteleme sıfatlarının çoğu niteleme zarfı olarak kullanılabilir.Eğri oturalım, doğru konuşalım.
Düşüncelerini ne güzel dile getirebiliyorsun!
Çocukça hareket ediyorsun.
Böyle gelmiş, böyle gider.
Söyleyeceksen böyle söyle.
" kardeşçe, gizlice, sessizce, hafifçe, yavaşça, hızlıca..."
"hızla, kahkahayla..."
Küçük kız güzelce süslendi. (niteleme)
Babasını sevinçle karşıladı. (niteleme)
"gülerek, ağlayarak, oturmadan, gelip..."
"gözü arkada kalarak, canından bezmişçesine..."
"şakır şakır, tık tık, küt küt, şırıl şırıl..."
"dik dik, boylu boyunca, tatlı tatlı..."
Adam çekine çekine içeri girdi. (niteleme)
Kâğıtları paket paket gönderdi. (niteleme)
Yiğitseniz teker teker gelin. (üleştirme, niteleme)
Gül kokuyordu teni.
O, bu dünyada delikanlı yaşadı.
b. Kesinlik Zarfları
"elbet, elbette, asla, mutlaka, hiç mi hiç, ne olursa olsun, kuşkusuz, hiç kuşkusuz..."
Elbet bir gün buluşacağız.
Seni asla unutmayacağım.
Hayvanları ve bitkileri hiç incitmem.
İyiliklerinizin karşılığını mutlaka göreceksiniz.
c. Yineleme Zarfları
İkide bir karşıma çıkıyor.
Konuyu bir daha anlatayım.
Bu akşam yine arayacağım.
d. Olasılık Zarfları
"bakarsın, belki, ola ki, sanıyorum."
Ola ki arayacağı tutar.
Sanıyorum aramaz.
e. Yaklaşıklık Zarfları
"aşağı yukarı, şöyle böyle, hemen hemen"
İşim hemen hemen bitti. (yaklaşıklık)
f. Üleştirme Zarfları
Uçaklar ikişer ikişer geçiyordu üstümüzden
Askerler teker teker nöbet yerlerine dağıldılar.
g. Sınırlama Zarfları
Dün ancak iki saat çalışabildim.
Bu kötü alışkanlıklardan artık uzak durmalısın
1. Zaman zarfları
Fiilin anlamını zaman kavramıyla sınırlandıran belirten akşam akşamleyin artık daha bazendemin demincek dün er erken henüz hiçbir zaman gece geceleyin geç gündüz güzün öğleyin önce sabah sabahleyin şimdi şimdilik sonra yarım saat önce yarın yazın yine gibi zaman isimleridir.
Zaman zarflarının eylemin yapılış zamanını daha kesin bir ifadeyle sınırladığına belirttiğine dikkat edilmelidir: Borcumu ödedim. cümlesinde ödeme işinin geçmişte yapıldığı bellidir. Ama bu iş beş dakika önce mi yapılmıştır yoksa yıllarla ifade edilebilecek bir zaman diliminde mi gerçekleştirilmiştir bu belli değildir. Cümleye eklenecek bir zaman zarfı eylemin zamanını daha açık ve kesin olarak belirtecektir: Borcumu biraz önce ödedim. gibi.
Yükleme sorulan ne zaman sorusuna cevap olan kelime veya kelime grupları (zaman bildiren kelimelerde bazı çekim eklerini alsalar bile) cümlede zaman bildiren zarf tümleci olurlar: Toplantıyasaat 15.30’da başlanacak. Ülkesine bütün Avrupa’yı gezdikten sonra döndü. Babasının gittiğini duyunca üzüldü.
2. Yer (yön) zarfları
Bu zarflar boşlukta bir yer ifade eden ve sayıları çok olmayan aşağı beri dışarı geri içeri ilerikarşı öte yukarı gibi yer isimleridir. Bunların hemen hepsinde bir yön ifadesi olduğu için zarf olarak fiilin yönünü gösterirler: Beri gel barışalım. Biraz geri çekil. Lütfen içeri buyurun. vb. gibi.
Yukarıda da belirtildiği gibi bu yer isimlerine hâl eki getirilirse isim olurlar.
3. Hâl (durum) zarfları
Bir fiilin sıfatın veya bir başka zarfın anlamını nasıllık-nicelik bakımından etkileyen belirten zarflardır. Hâl ve tavır ifade eden her isim hâl zarfı olarak kullanılabileceği için Türkçede bu zarfların sayısı pek çoktur. Hemen hemen bütün niteleme sıfatları da hâl zarfı olarak kullanılabilir: uslu (durun) iyice (öğrendik) böyle (olmaz) sora sora (buluruz) hızlı (oku) tek tek (anlattı) doğru (söyle) yorgun (görünüyorsun) türkü çağırarak (arıyor) gibi.
4. Azlık-çokluk zarfları
Azlık-çokluk (miktar ölçü derece) bakımından fiilleri fiil şekillerini sıfatları ve zarfları belirten kelimelerdir. Bu zarflar sayıca az olup başlıcaları şunlardır: az biraz çok daha en pek.
En zarfı tipiktir. Diğerlerinden farklı olarak tek başına kullanılmaz ve bir anlam ifade etmez. Sıfat ve zarfların önünde aşırılık ifade eder. Onların en yüksek derecesini bildirir:
En güzel şiiri senin için yazdım.
sıfat
5. Soru zarfları
Fiil sıfat ve zarflarla ilgili soru ifade eden nasıl neden ne kadar niçin niye gibi kelimelerdir: Nasılyazıyorsunuz? Niye çattın yâr kaşlarını. Neden konuşmuyorsun? Ne kadar kaybettin?
Bunlardan başka Türkçeye Arapçadan geçen fazla fevkalâde gayet harikulâde gibi kelimeler de yerine göre zarf olarak kullanılmaktadır: fazla (çalışmıyor) gayet (güzel) fevkalâde (önemli bir durum) harikulâde (olmuş) gibi.
Zarfların cümlede kullanımıyla ilgili olarak şu üç noktaya özellikle dikkat edilmelidir:
1. Yukarıdaki tanımda da belirtildiği gibi zarflar fiillerin sıfatların ve zarfların anlamını belirtensınırlayan kelimelerdir. Cümlede söylenmek istenilenin daha açık özel ve ölçülü ifadesinde uygun zarfların doğru yerde kullanılması önemlidir: Yoruldum. cümlesi “Dün akşam çok yoruldum.”cümlesine göre daha kapalı ve genel anlamlıdır.
2. Niteleme sıfatı olarak kullanılan bir çok kelime de zarf olarak kulla*nılabilir. (Büyük lokma yebüyük konuşma.) Ancak zarf olarak kullanılması gereken bir kelimenin cümlede yanlış yerde (özellikle isimlerden önce sıfat yerine) kullanılması söylenmek istenilenle söylenenin birbirinden farklı olmasına ve anlatım bozukluklarına yol açar:
Toplantıda güzel konuştunuz. (Konuşma eylemi güzel yapıldı.)
Güzel toplantıda konuştunuz. (Güzel sözü toplantının sıfatı oldu.)
Tiyatroya fazla gidemiyorum. (Eylem sık yapılamıyor.)
Fazla tiyatroya gidemiyorum. (“Fazla tiyatro” uygun olmaz. )
İnşaata izinsiz girilmez. (Eylem için izin alınmalıdır.)
İzinsiz inşaata girilmez. (İnşaat izinsizdir.)
Başım çok ağrıyor. (Ağrının şiddeti belirtiliyor.)
Çok başım ağrıyor. (Uygun değildir.)
Yeni okula geldi. (Yeni sözü okulun sıfatıdır. Gelme eyleminin yeni yapıldığı söylenmek isteniyorsa zarf fiilden önce kullanılmalıdır: Okula yeni geldi.)
Bakanlık müfettişleri bir haftada bilgisayarlı eğitim uygulamasına başlayan on beş ilköğretim okulunu denetleyecekler.(Denetlemenin bir hafta süreceği belirtilmek isteniyorsa zaman zarfı fiilden önce kullanılmalıdır: Bakanlık müfettişleri bilgisayarlı eğitim uygulamasına başlayan on beş ilköğretim okulunu bir haftada denetleyecekler.)
3. Son zamanlarda sıfatın veya zarfın derecesini belirten çok daha en gibi zarfların yerine acayipafet dehşet felâket korkunç müthiş gibi kelimeler kullanılmaktadır ki bu dil açısından çok yanlıştır:
Fiilin anlamını zaman kavramıyla sınırlandıran belirten akşam akşamleyin artık daha bazendemin demincek dün er erken henüz hiçbir zaman gece geceleyin geç gündüz güzün öğleyin önce sabah sabahleyin şimdi şimdilik sonra yarım saat önce yarın yazın yine gibi zaman isimleridir.
Zaman zarflarının eylemin yapılış zamanını daha kesin bir ifadeyle sınırladığına belirttiğine dikkat edilmelidir: Borcumu ödedim. cümlesinde ödeme işinin geçmişte yapıldığı bellidir. Ama bu iş beş dakika önce mi yapılmıştır yoksa yıllarla ifade edilebilecek bir zaman diliminde mi gerçekleştirilmiştir bu belli değildir. Cümleye eklenecek bir zaman zarfı eylemin zamanını daha açık ve kesin olarak belirtecektir: Borcumu biraz önce ödedim. gibi.
Yükleme sorulan ne zaman sorusuna cevap olan kelime veya kelime grupları (zaman bildiren kelimelerde bazı çekim eklerini alsalar bile) cümlede zaman bildiren zarf tümleci olurlar: Toplantıyasaat 15.30’da başlanacak. Ülkesine bütün Avrupa’yı gezdikten sonra döndü. Babasının gittiğini duyunca üzüldü.
2. Yer (yön) zarfları
Bu zarflar boşlukta bir yer ifade eden ve sayıları çok olmayan aşağı beri dışarı geri içeri ilerikarşı öte yukarı gibi yer isimleridir. Bunların hemen hepsinde bir yön ifadesi olduğu için zarf olarak fiilin yönünü gösterirler: Beri gel barışalım. Biraz geri çekil. Lütfen içeri buyurun. vb. gibi.
Yukarıda da belirtildiği gibi bu yer isimlerine hâl eki getirilirse isim olurlar.
3. Hâl (durum) zarfları
Bir fiilin sıfatın veya bir başka zarfın anlamını nasıllık-nicelik bakımından etkileyen belirten zarflardır. Hâl ve tavır ifade eden her isim hâl zarfı olarak kullanılabileceği için Türkçede bu zarfların sayısı pek çoktur. Hemen hemen bütün niteleme sıfatları da hâl zarfı olarak kullanılabilir: uslu (durun) iyice (öğrendik) böyle (olmaz) sora sora (buluruz) hızlı (oku) tek tek (anlattı) doğru (söyle) yorgun (görünüyorsun) türkü çağırarak (arıyor) gibi.
4. Azlık-çokluk zarfları
Azlık-çokluk (miktar ölçü derece) bakımından fiilleri fiil şekillerini sıfatları ve zarfları belirten kelimelerdir. Bu zarflar sayıca az olup başlıcaları şunlardır: az biraz çok daha en pek.
En zarfı tipiktir. Diğerlerinden farklı olarak tek başına kullanılmaz ve bir anlam ifade etmez. Sıfat ve zarfların önünde aşırılık ifade eder. Onların en yüksek derecesini bildirir:
En güzel şiiri senin için yazdım.
sıfat
5. Soru zarfları
Fiil sıfat ve zarflarla ilgili soru ifade eden nasıl neden ne kadar niçin niye gibi kelimelerdir: Nasılyazıyorsunuz? Niye çattın yâr kaşlarını. Neden konuşmuyorsun? Ne kadar kaybettin?
Bunlardan başka Türkçeye Arapçadan geçen fazla fevkalâde gayet harikulâde gibi kelimeler de yerine göre zarf olarak kullanılmaktadır: fazla (çalışmıyor) gayet (güzel) fevkalâde (önemli bir durum) harikulâde (olmuş) gibi.
Zarfların cümlede kullanımıyla ilgili olarak şu üç noktaya özellikle dikkat edilmelidir:
1. Yukarıdaki tanımda da belirtildiği gibi zarflar fiillerin sıfatların ve zarfların anlamını belirtensınırlayan kelimelerdir. Cümlede söylenmek istenilenin daha açık özel ve ölçülü ifadesinde uygun zarfların doğru yerde kullanılması önemlidir: Yoruldum. cümlesi “Dün akşam çok yoruldum.”cümlesine göre daha kapalı ve genel anlamlıdır.
2. Niteleme sıfatı olarak kullanılan bir çok kelime de zarf olarak kulla*nılabilir. (Büyük lokma yebüyük konuşma.) Ancak zarf olarak kullanılması gereken bir kelimenin cümlede yanlış yerde (özellikle isimlerden önce sıfat yerine) kullanılması söylenmek istenilenle söylenenin birbirinden farklı olmasına ve anlatım bozukluklarına yol açar:
Toplantıda güzel konuştunuz. (Konuşma eylemi güzel yapıldı.)
Güzel toplantıda konuştunuz. (Güzel sözü toplantının sıfatı oldu.)
Tiyatroya fazla gidemiyorum. (Eylem sık yapılamıyor.)
Fazla tiyatroya gidemiyorum. (“Fazla tiyatro” uygun olmaz. )
İnşaata izinsiz girilmez. (Eylem için izin alınmalıdır.)
İzinsiz inşaata girilmez. (İnşaat izinsizdir.)
Başım çok ağrıyor. (Ağrının şiddeti belirtiliyor.)
Çok başım ağrıyor. (Uygun değildir.)
Yeni okula geldi. (Yeni sözü okulun sıfatıdır. Gelme eyleminin yeni yapıldığı söylenmek isteniyorsa zarf fiilden önce kullanılmalıdır: Okula yeni geldi.)
Bakanlık müfettişleri bir haftada bilgisayarlı eğitim uygulamasına başlayan on beş ilköğretim okulunu denetleyecekler.(Denetlemenin bir hafta süreceği belirtilmek isteniyorsa zaman zarfı fiilden önce kullanılmalıdır: Bakanlık müfettişleri bilgisayarlı eğitim uygulamasına başlayan on beş ilköğretim okulunu bir haftada denetleyecekler.)
3. Son zamanlarda sıfatın veya zarfın derecesini belirten çok daha en gibi zarfların yerine acayipafet dehşet felâket korkunç müthiş gibi kelimeler kullanılmaktadır ki bu dil açısından çok yanlıştır:
Thank you for visiting our website wich cover about Türkçe. We hope the information provided has been useful to you. Feel free to contact us if you have any questions or need further assistance. See you next time and dont miss to bookmark.