Mastar olarak bir anlamı olmayan, isim ve isim soylu sözcüklere gelerek onları cümlede yüklem olarak kullandıran ve çekimlenmiş fiillere gelerek birleşik çekimli fiiller oluşturan “imek” fiiline denir.
Bu fiilin dört basit çekimi bulunur. Basit çekimli durumda sadece isim soylu sözcüklerde bulunur. Üç bildirme (haber), bir dilek kipi bulunan bu fiilin çekimini şu şekilde gösterebiliriz.
a. Bilinen Geçmiş Zaman (idi)
Öznenin önceden içinde bulunduğu bir oluşu bildirir.
Öğrenciydim (Öğrenci idi – m)
Öğrenciydin
Öğrenciydi
Öğrenciydik
Öğrenciydiniz
Öğrenciydiler
Sadece isme değil zamire, edata, tamlamalara da eklenebilir.
“Seni buraya çağıran bendim.” cümlesinde zamire,
“Dün biraz rahatsız gibiydi.” cümlesinde edata,
“Elinde taşıdığı paket, düğün hediyesiydi.” cümlesinde isim tamlamasına,
“Yeni aldığım ev bahçeli bir evdi.” cümlesinde sıfat tamlamasına gelerek onlara zaman anlamı kazandıran “-di” ekleri hep ekfiildir.
b. Öğrenilen Geçmiş Zaman (imiş)
Öznenin başkasından duyulan bir oluş içinde bulunduğunu gösterir.
Doktormuşum (Doktor imiş – im)
Doktormuşsun
Doktormuş
Doktormuşuz
Doktormuşsunuz
Doktormuşlar
Bu da zamire, edata vs. eklenebilir.
c. Şart Kipi (ise)
Hastaysam (Hasta ise – m)
Hastaysan
Hastaysa
Hastaysak
Hastaysanız
Hastaysalar
şeklinde çekimlenir ve isim soylu söcüklere şart anlamı yükler.
d. Geniş Zaman
Bu zaman çekiminde ekfiil diğer çekimlerinde olduğu kadar belirgin değildir. Diğerleri, eklendiği sözcükten “idi”, “imiş”, “ise” diye ayrılabileceği halde, geniş zamanda ayrılmaz.
Ben şair – im
Sen şair – sin
O şair(dir)
Biz şair – iz
Siz şair – siniz
Onlar şairler(şairdirler)
“Sensin beni hasta eden.” cümlesinde zamire,
“Sen tam bana göresin.” cümlesinde edata,
“Elmaların en iyisi Amasya elmasıdır.” cümlesinde isim tamlamasına gelmiş ve onları yüklem yapmıştır.
Ekfiilin Olumsuzu
Ekfiille çekimlenmiş sözcükler “değil” edatıyla olumsuz yapılır.
Öğretmendim
Doktormuş
Hastaysa
Şairim
