dilek kiplerinden ve bileşik zamandan 10'ar cümle
Birden çok kip-zaman ekiyle çekimlenerek iki kip-zaman anlamı kazanmış fiillere birleşik zamanlı fiiller denir.
Fiil kök ya da gövdesi + Basit zaman (haber / dilek kipi) + ekeylem + kişi eki = Birleşik zamanlı eylem
Fiilin birleşik çekimi: Haber ya da dilek kiplerinden biriyle çekimlenmiş fiile ek eylem getirilmesiyle sağlanır. Böylece fiilin kipine yeni bir boyut kazandırılmış olur.
Karşı koysaydım eğer, işim bitmişti.
Ekeylemler ayrı da yazılabilir: koysa idim, bitmiş idi.
Hikâye Birleşik Zaman (Öyküleme Birleşik Zaman)
Ekeylemin bilinen geçmiş zaman eki ile yapılır, (idi, -di, -di, -du, -dü, -ti, -ti...) Basit çekimli fiile, bilinen geçmiş zaman anlamı ekler.
* Kuyunun başında toplanmıştık. (-miş'li geçmiş zamanın hikâyesi.)
* Gerede pazarından aldıydı. (-di'li geçmiş zamanın hikâyesi)
* Duvardan su sızıyordu. (Şimdiki zamanın hikâyesi)
* O da gelecekti. (Gelecek zamanın hikâyesi)
* O erik erken kızarırdı. (Geniş zamanın hikâyesi)
* Biraz zaman tanımalıydın (Gereklilik kipinin hikâyesi)
* Olanları bir görseydiniz... (Dilek - şartın hikâyesi)
* Vaktinde geleydiniz. (İstek kipinin hikâyesi)
Emir kipinin hikâye çekimi yoktur.
Rivayet (Söylenti) Birleşik Zaman
Basit çekimli bir fiile "-miş"(imiş) ekeylemi getirilerek yapılır. Fiile kesin olmama, başkasından duyulma gibi anlamlar yükler:
* Ona güvenmeliymişiz. (Gerekliliğin rivayeti)
* Şiiri güya o yazmışmış. ("-miş'li" geçmişin rivayeti) (İnanılmama durumunu güçlendiriyor.)
* Bu sokakta oturuyormuş. (Şimdiki zamanın rivayeti)
* Duydum, az daha maçı kaybedecekmişsiniz. (Gelecek zamanın rivayeti)
* Zaman zaman onu görürmüşsünüz. (Geniş zamanın rivayeti)
* İki dakika erken gelseymişiz. (Dilek-şartın rivayeti)
* Biraz daha açık renk olaymış... (istek kipinin rivayeti)
Emir kipinin ve kesin (di'li geçmiş / bilinen geçmiş) geçmişin rivayeti yoktur.
Koşul (Şart) Birleşik Zamanı
Basit çekimli bir fiile ekeylemin şart biçiminin (-se, ise) getirilmesiyle yapılır:
Haber verirseniz geliriz. (Geniş zamanın şartı)
Bana masal okuduysan... (Bilinen geçmişin şartı)
Teminatı yatırmışsanız ihaleye girersiniz. ("-miş"li geçmişin şartı)
O söylüyorsa doğrudur. (Şimdiki zamanın şartı)
Alacaksanız gecikmeyin. (Gelecek zamanın şartı)
Dilek kiplerinin şart birleşik çekimi kullanılmaz. Şartın şartı ve "emir"in şartı mantıksızdır. İstek ve gerekliliğin çekimi mümkün gibidir; ancak bunlarla cümle kurulması zordur:
Geleyseniz: (istek kipinin şartı)