Bir yazarın, serbestçe seçtiği herhangi bir konu üzerinde kesin sonuç*lara gitmeden, kişisel görüş ve düşüncelerini anlattığı yazılara deneme diyoruz.
Denemenin kesin sınırlarını çizmek zordur. Bazı yönlerden sohbet,fıkra ve eleştiriye benzer. Denemenin belli bir konusu yoktur. Yazar, konu
seçmekte serbesttir.Deneme, felsefî ve ilmî konuları ele almasıyla makaleye
yaklaşır. Ancak makalede olduğu gibi ortaya konan fikirlerin ispatlanması
mecburiyeti yoktur. Çünkü deneme, felsefî, ilmî kuralların denetimi dışında-
dır. Ön plânda olan yazann kişisel düşünceleridir.Bir görüşü ispat etmek,
kesin sonuçlara varmak, belgelerden faydalanmak gibi mecburiyetler
yoktur. Yazar kendi kendisi ile konuşuyormuş gibidir. Deneme, bu yönüyle
sohbete benzemesine rağmen, düşünceleri açıklayışı, çözümlemelere giri-
şiyle sohbetten ayrılır.
Deneme yazarı sağlam bir bilgi birikimine, geniş bir düşünce ufkuna, samimî, kıvrak bir üslûba sahip olmalıdır.
Deneme yazarken nelere dikkat etmelisiniz?
• Konu seçmekte serbest olduğunuzu unutmayınız.
• Yazınıza uygun bir başlık koyunuz.
• Ele aldığınız konuda kendi düşünce, duygu ve dünya görüşünüzü ortaya koyunuz.
• Doğrudan doğruya öğretmek amacı gütmeyiniz. Eğitici ve öğretici olma niteliğini yazının bütününe yediriniz.
• Söylemek istediklerinizi konuşma havası içinde veriniz.
• Düşüncelerinizin inandırıcılık kazanması için samimî olmaya gayret ediniz.
• Düşüncelerinizi ispat etme yoluna gitmeyiniz.
• Kesin sonuçlara ve yargılara varmayınız.
• Açık, anlaşılır, canlı, içten ve akıcı bir dil kullanınız.
