ATP'nin Yapısı ve Özellikleri
Bütün canlıların en önemli enerji kaynağı olan ATP’nin yapısında; Adenin denilen organik baz, beş karbonlu Riboz şekeri ve üç tane Fosforik asit bulunur. Bu fosfat gruplarından son ikisi yüksek enerjili fosfat bağlarıyla bağlıdır.
Adenin ile ribozun birleşmesiyle oluşan yapıya nükleozit (Adenozin) denir.
Adenozine bir fosfat grubu bağlanırsa, Adenozin monofosfat (AMP),
Adenozine iki fosfat grubu bağlanırsa, Adenozin difosfat (ADP),
Adenozine üç fosfat grubu bağlanırsa, Adenozin trifosfat (ATP) oluşur.
ATP den bir fosfat koparıldığı zaman ADP oluşur ve bu sırada bir miktar enerji açığa çıkar.
ATP -> ADP + P + 7300 kalori (enerji)
Bu enerji, yeni moleküllerin sentezinde (protein, karbonhidrat, yağ, DNA, RNA), hücre solunumunda, aktif taşımada, hücre bölünmesinde, fotosentezde, vücut hareketlerinin sağlanmasında, sinirsel iletimde başta olmak üzere daha birçok reaksiyonda harcanır.
Bir hücrede enerji gerektiren endergonik reaksiyonlar olduğu gibi enerji veren ekzergonik reaksiyonlar da vardır.
Hücrelerin içinde çok büyük enerji dönüşümleri ve enerji açığa çıkaran reaksiyonlar meydana geldiği halde, hücre bundan zarar görmez. Çünkü hücrede enerji veren ve enerji gerektiren olaylar, basamak basamak ve kontrollü şekilde yürür.
Örneğin; bir karaciğer hücresi ortalama 1300 mitokondriye sahiptir. Her mitokondrinin bir saat içinde en az 10 ATP sentezlediğini düşünelim. Bu hücrelerde yaklaşık 10 milyon kalorilik bir enerji açığa çıkacaktır. Eğer bu enerji bir anda açığa çıkmış olsaydı, hiçbir hücre canlı kalamazdı.
ATP’nin asıl kaynağı güneştir. Güneş enerjisi fotosentezle organik moleküllerin bağlarındaki enerjiye çevrilir. Çeşitli reaksiyonlar sırasında ADP ye bir tane enerjili fosfat bağlanarak ATP sentezlenmiş olur.
ADP + H3PO4 + enerji ATP + H2O
Bütün canlı hücrelerin yapmak zorunda olduğu bu hayatsal olaya fosforilasyon denir. Fosforilasyon değişik biçimlerde gerçekleşir.
