Atabetü’l-Hakayık’taki3 birleşik eylemler iki
eylemin birliği esasında iki grup altında toplanabilir. Betimleyici (deskriptif)
ve belirleyici (protodeskriptif) eylemler. Bunlara üçüncü bir grup olarak bol-
“olmak” ve er- “imek” eylemleriyle yapılan karmaşık (komplex) eylemler
eklenebilir. Karmaşık eylemler partisip ekleri almış eylemlerle bir araya gelerek
onların kılış ve oluşlarındaki zaman ve tarzı etkileyerek birleşik eylem
durumuna sokarlar. Eserimizde bol- eylemi üç yerde ([105] biliglig biligni
edergen bolur “Bilgiyi [her zaman] bilgili arar.”, [309] haris tirip armaz
usanmaz bolur “Açgözlü, [mal] toplamaktan yorulmak ve usanmak bilmez.”,
[367] iter bolsang işni sanıp saknıp it “Bir iş yapacaksan, düşünüp taşınarak
yap.”) ve er- beş yerde ([36] tutar erse “tutarsa”, [151] yangşar erse “gevezelik
ederse”, [207] tattıng erse “tattın ise”, [299] yıgdıng erse “yığdın ise”,
[485] körmez erdi “görmez idi”) geçmektedir.
Çalışmamız için Atabetü’l-Hakayık’ın Reşid Rahmeti Arat (1900-1964) tarafından
bilim dünyasına sunulmuş baskısından (TDK yayınları, İstanbul 1951)
yararlandığımız için verilen örneklerin önündeki köşeli ayraçlar bu baskıdaki
dize sıralamasını göstermektedir.
