projeksiyon nedir ? kaça ayrılır ?
Dünya kabaca küre şeklinde olduğundan farklı sahalar ve mesafeler doğru olarak küre üzerinde görülebilir ve değerlendirilebilir. Ancak kürenin kullanılışının zor oluşu ve farklı boyutlarda küre yapılmasının mümkün olmaması ve taşınmasındaki zorluklar, dünya haritasının düz bir kâğıt veya yatay düzlem üzerine çizilmesini gerektirir. Fakat dünyanın düz bir kâğıt üzerine geometrik olarak, aktarılması imkânsızdır. Yani, küre üzerindeki büyük alanların bozulmadan kâğıt üzerine nakledilmesi mümkün değildir. Bu bakımdan, kürenin yatay bir düzlem üzerinde gösterilmesi gerekir. Bunun için dünyanın koordinat sistemleri olan paralel ve meridyenlerin belli bir metod dahilinde düz bir kâğıt üzerine nakledilmesi yollarına gidilmiştir. Bunun yapılabilmesi içinde küre muhtelif kısımlarından aydınlatılarak izdüşümü bir kâğıt üzerine yansıtılır ve bu izdüşüme göre haritalar çizilir.
Hangi projeksiyon metodu uygulanırsa uygulansın, dünyanın her tarafının gerçeğe uygun olarak kâğıt üzerine aktarılması mümkün değildir. Başka bir ifade ile, dünyanın esas şekli ile kâğıt üzerine dökülüş biçimi arasında bozulmalar oluşur.
Projeksiyonların Sınıflandırılması
Küre üzerindeki meridyen ve paralellerin düz bir hat üzerine geçirilmesinde oluşan bozulmaları en aza indirmek ve dünyanın koordinat sisteminin hakiki geometrik projeksiyon hâline getirilmesi için farklı projeksiyon metodları geliştirilmiştir.
Dünyanın koordinat sistemlerinin düz bir kâğıt üzerine geçirilmesi için kürenin merkezinden, üzerinden veya yakın bir yerinden veya sonsuz uzaklıkta olmak üzere ışık verilerek farklı izdüşümler elde edilir. Örneğin;
Işık kaynağı kürenin merkezinde olduğu takdirde ve projeksiyon düzlemi kutup noktasına teğet gelecek şekilde alındığında, paralellerin kutuptan itibaren ara mesafeleri gittikçe açılmakta ve Ekvatorun izdüşümü kağıt üzerine aksetme- mektedir.
Projeksiyon düzlemi bir kutupta, ışık kaynağı diğer kutupta olduğu takdirde, meridyenler radyal hatlar hâlinde uzanır, paraleller arasındaki mesafeler daha az genişlemiş daireler olarak görünür ve Ekvator ise küre üzerindekine nazaran iki misli çapla kâğıt üzerine düşer.
Işık kaynağı kürenin ekseni istikametinde sonsuz olduğu kabul edilerek tutulduğunda, küreyi katederek kâğıt üzerine düşen ışıkların hepsi birbirine paralel olur; meridyenler yine radyal, düz hatlar hâlinde Ekvator dairesine kadar uzanır. Paralel daireleri, Ekvator üzerindeki dairelerle aynı ölçüde olur.
Haritanın amacı esas alınarak, farklı projeksiyon metodları kullanılır. Başlıca projeksiyon metodları şunlardır: 1. Zenital (azimutal), 2. Silindirik, 3. Konik projeksiyon.