''Kutadgu bilig''in konusu ve eserin edebiyat ve kültür tarihimizdeki yeri
''divan-ı hikmet'' adlı eserin edebiyat ve kültür tarihimizdeki değeri
''divanü lügati't-türk'' adlı eserinin edebiyat ve kültür tarihimizdeki yeri
İslami Dönem‘in bilinen ilk eseridir. Yusuf Has Hacip tarafından 1069-1070 yıllarında yazılmış, Karahanlı Hükümdarı Tabgaç Buğra Karahan’a sunulmuştur. Hakaniye (Doğu) Türkçesiyle yazılmıştır. Dili sadedir. Türkçe olmayan sözcük sayısı azdır.
Aruz ölçüsüyle ve beyit nazım birimiyle yazılmıştır. İçerisinde dörtlüklerde vardır. Mesnevi nazım biçimindedir. Alegorik (simgesel-sembolik) bir kurguyla oluşturulmuştur. Kişilere ve topluma ahlak öğütleri verir. Yazarın asıl amacı devlet ve toplum yönetiminin nasıl olması gerektiğini anlatmaktır. (Adının Türkçe anlamı: Saadet-Kut-Veren-Bilgi) Tür yönünden bir siyasetname örneği sayılır. Türk kültürünün ana kitaplarındandır.
DİVÂN Ü LUGATİ’T-TÜRK
Türkçenin bilinen ilk sözlüğüdür. 1072-1074 yılları arasında Kaşkarlı Mahmut tarafından yazılmış ve Bağdat’ta Abbası Halifesine sunulmuştur. Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazıldığından, açıklamaları Arapçadır. Ancak Türkçenin söz varlığını göstermesi dolayısıyla edebiyatımız açısından da önemlidir. Koşuk, sagu, sav, bilmece gibi folklor-edebiyat ürünlerinden örnekler içerir. Türk yurtları, Türk tarihi ve toplum yapısı hakkında bilgiler verir. Hatta kitaba bir “Türk yurtları haritası” eklenmiştir. Bu özellikleriyle ansiklopedik sözlük sayılabilir. Türk dili ve kültürü açısından olduğu kadar “grammer (dilbilgisi) yöntemleri” yönünden de önemlidir. “Türk kültürü ve uygarlığının temel kitabı” olarak nitelenebilir.
Kutadgu Bilig: 1069_1070 yılları arasında Yusuf Has Hacip tarafından yazılmıştır.İslamiyet etkisindeki ilk yazılı üründür.Eser,Doğu karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han'a sunulmuştur.Mesnevi nazım şekiliyle oluşturulmuş ilk eserdir.Aruz ölçüsüyle yazılmış ilk eserimizdir.didaktik bir nitelik taşır.Arapça ve Farsça sözcüklerinin de kullanıldığı eser Hakaniye Türkçesi ile yazılmıştır.
Divanü Lügatit Türk(Türk dilleri sözlüğü): 1072-1074 yılları arasında Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır.Amaç Araplara Türkçeyi öğretmektir.Türkçenin ilk sözlüğüdür ve ilk dil bilgisi sözlüğümüzdür.eserde 7500 sözcüğün açıklaması yapılmıştır.sözlük yönünün dışında coğrafya,Türk sosyolojisi,tarihi,edebiyatı,gelenek ve görenekleriyle ilgili bilgiler de içermesi bakımından ansiklopedik özellikler taşır.İslamiyetten önceki sav,sagu,koşuk örneklerini içerdiği için de önemlidir.Ebu'l kasım Abdullah'a sunulmuştur.
Divanı hikmet: 12.yüzyılda Hoca Ahmet Yesevinin ''hikmet'' adı verilen şiiirlerinin toplandığı eserdir.Hakaniye Türkçesiyle yazılan bu eserde Arapça ve farsça sözcükler azdır.Nazım birimi olarak dörtlük kullanılmıştır.7 ve 12li hece ölçüsüyle yazılmıştır.ilahi aşkı konu edinmiştir.
şiirler diddaktik ve lirik özellikler taşır.
