Kipler ikiye ayrılır;
• HABER(BİLDİRME) KİPLERİ
• Öğrenilen Geçmiş Zaman
Daha önce de açıkladığım gibi bir oluşun başkasından duyulduğunu öğrenildiğini gösterir.Eki -miş ‘tir.Örneğin: Dün sinema çok güzelmiş.Çekimlenişi; gelmişim, gelmişsin, gelmiş; gelmişiz, gelmişsiniz, gelmişler.
• Görülen Geçmiş Zaman
Bu zamanın oluşunun da geçmişte gerçekleştiğini ve oluşun kesinlikle bilindiğini biliyoruz. Eki -di’dir. Örneğin; Ayşe kütüphaneye gitti. Çekimlenişi; geldim, geldin, geldi; geldik, geldiniz, geldiler.
Şimdiki Zaman
Oluşun şimdiki zamanda olduğunu ve hareketin devam etmekte olduğunu gösterir. Eki “-yor”dur. Örneğin; Çocuklar ders çalışıyor. Çekimlenişi; geliyorum, geliyorsun, geliyor; geliyoruz, geliyorsunuz, geliyorlar.
• Gelecek Zaman
Henüz gerçekleşmemiş bir oluşun gerçekleşeceğini bildirir. Eki”-ecek”tir. Örneğin; Ahmet işe gidecek. Çekimlenişi; geleceğim; geleceksin, gelecek; geleceğiz, geleceksiniz, gelecekler.
• Geniş Zaman
Daha öncede söylediğim gibi geniş zaman herhangi bir hareketin zaman içinde gerçekleşeceğini bildirir. Eki “-()r”dir. Örneğin; Her zaman saçını tarar. Çekimlenişi; gelirim, gelirsin, gelir; geliriz, gelirsiniz, gelirler.
• DİLEK KİPLERİ
• Gereklilik Kipi
Bir hareketin yapılma zorunluluğunu belirtir. Eki “-malı,-meli”dir. Örneğin; Okula gelmeliyiz. Çekimlenişi; gelmeliyim, gelmelisin, gelmeli; gelmeliyiz, gelmelisiniz, gelmeliler.
• Emir Kipi
Bir hareketin yapılması için emredilir. Örneğin; Ali buraya gel. Çekimlenişi; geleyim, gel, gelsin; gelsek, gelseniz, gelseler.
• Koşul(Şart) Kipi
Sözcüğe koşul anlamını kattığını daha önce söylemiştim. Eki “-sa,-se”dir. Örneğin; Annem yemek yapsa. Çekimlenişi; gelsem, gelsen, gelse; gelsek, gelseniz, gelseler.
• İstek Kipi
Sözcüğe isteme anlamı katar. Eki -a,-e’dir. Örneğin; Biraz ders çalışayım. Çekimlenişi; geleyim, gelesin, gele; gelelim, gelesiniz, geleler.
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere, parantez içindeki eylemleri uygun bir biçimde çekimleyiniz.
}Biz bu hafta öğretmenimizle birlikte pikniğe (gitmek) …………….
}Yazar, 1977 yılında Ankara'nın bir köyünde (dünyaya gelmek) ……………
}Kadın bir ara gülümse gibi (yapmak) ……………
}Siz bugün onlarla belki yeterince (konuşmak) ……………
}Eğer giderseniz çocuklar çok ama çok (üzülmek) ……………
}Anneciğim, babamla tam olarak nasıl (tanışmak) ……………
}İşlerim bittikten sonra size muhakkak (uğramak)
